Umowa zlecenie – najważniejsze informacje

Umowa zlecenie jest bardzo popularną formą zatrudnienia na polskim rynku pracy. Przedsiębiorcy chętnie z niej korzystają, ponieważ poza dużą elastycznością i swoboda, wiąże się przede wszystkim z mniejszym obciążeniem finansowym w porównaniu do umów o pracę. Dodatkowo, zleceniobiorcy w ramach wykonywanej umowy zlecenie nie są chronieni prawem pracy, a co za tym idzie, nie przysługują im przywileje tj.: płatny urlop, czy okres wypowiedzenia opisany w Kodeksie pracy. Jednak decydując się na taką formę nawiązania współpracy należy pamiętać o przestrzeganiu kilku kluczowych elementów, aby zabezpieczyć się przed przekwalifikowaniem umowy zlecenia na poczet umowę o pracę. W tym wpisie omówię ogólne charakter umowy zlecenie wraz z zapisami jakich należy unikać.

• Umowa zlecenie – podstawa prawna i ogólny zarys
• Treść umowy zlecenie
• Wzór oświadczenia o przepracowanych godzinach do pobrania
• Jakich zapisów unikać w umowie zlecenie
• Odpowiedzialność odszkodowawcza zleceniobiorcy

Umowa zlecenie – podstawa prawna i ogólny zarys

Umowa zlecenie została uregulowana w art. 734-751 Kodeksu cywilnego i jest określana jako umowa starannego działania. Stronami umów zleceń mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, określane w umowie mianem zleceniodawcy i zleceniobiorcy, a samo użycie odpowiedniej nomenklatury w zawartej umowie zlecenie jest bardzo ważne. Przedmiotem w/w umowy jest wykonanie określonych czynności prawnej, wykonywanych z należytą starannością oraz na rzecz zleceniodawcy. Do najważniejszych cech umowy zlecenie należy:

• brak stosunku podlegania – umowa zlecenie nie może być wykonywana pod kierownictwem zleceniodawcy, a zleceniobiorca może się dostosować do wytycznych zleceniodawcy,
• może być odpłatna lub nieodpłatna,
• może być wykonywana przez osoby trzecie (o ile treść umowy nie stanowi inaczej),
• może ją wypowiedzieć w każdej chwili,
• można w niej zawrzeć dowolny okres wypowiedzenia,
• może zostać zawarta na dowolny okres,
• zleceniobiorca nie posiada żadnych, dodatkowych przywilejów, np.: płatny urlop, okres ochrony przed wypowiedzeniem itp.,
• podleganie pod ubezpieczenia społeczne nie zawsze jest obowiązkowe,
• podleganie pod ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne,
• studenci do 26 r.ż. nie są zgłaszani do ZUS,
• okres świadczenia pracy w ramach umowy zlecenie w obecnym stanie prawnym nie wlicza się do stażu pracy,
• roszczenia ze stosunku cywilnoprawnego dochodzi się przed Sądem Cywilnym.

Treść umowy zlecenie

Najważniejszym elementem umowy zlecenie jest prawidłowe określenie czynności. Zgodnie z art. 353¹ Kodeksu cywilnego, strony zawierające umowę mogą ułożyć swobodnie stosunek prawny, według swojego uznania. Jednak należy pamiętać o tym, aby treść umowy była zgodna z jej ogólnym charakterem opisanym w art. 734-751 Kodeksu cywilnego. Dodatkowo należy pamiętać o tym aby unikać zapisów wskazujących, że mamy do czynienia z umową o pracę, gdyż w przypadku kontroli z ZUS lub PIP, może dojść do przekwalifikowania umowy zlecenie na umowę o pracę. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2017 r., sygn. akt: I PK 176/16, nie nazwa, a sposób realizacji umowy zlecenie jest najważniejszy.

Największym problemem z jakim borykają się przedsiębiorcy, jest określenie czynności, jakie mają być wykonywane w ramach zawartej umowy. Zbyt ogólne określenie czynności w umowie może rodzić domniemanie wykonywania pracy pod kierownictwem i nadzorem zleceniobiorcy, dając tym samym łatwy argument do jej zakwestionowania. Zgodnie z powyższym, najbezpieczniejszym wyjściem będzie określenie szczegółowo czynności, które mają być wykonywane w ramach danej umowy zlecenie. Dodatkowo, w sporządzonej umowie można wskazać czas i miejsce wykonywania czynności wynikającej z umowy, jednak zapis ten nie może się odnosić do czasu pracy uregulowanego w Kodeksie pracy. W sytuacji, gdy w treści umowy zawarto dodatkowe warunki wynagrodzenia, dobry pomysłem wydaje się odniesienie do pory i czasu wykonania umowy w punkcie o wynagrodzeniu.

Przykład: Zleceniobiorca świadczy czynności w ramach umowy zlecenie w firmie informatycznej. Zapis w umowie brzmi:

,,1. Z tytułu każdorazowej wizyty serwisowej u klienta w lokalizacji wskazanej w §1 niniejszej umowy, Zleceniobiorca otrzyma stawkę kwotową w wysokości: 100,00 zł/netto ( słownie: sto złotych 00/100) za godzinę prawidłowego wykonania zlecenia.

2.Jeśli wizyta serwisowa będzie wykonywana w godzinach od 18.00 do 24.00, wynagrodzenie wskazane w pkt.1 wzrasta o 50%”.

Kolejnym ważnym elementem jest zapis o potwierdzaniu liczby godzin wykonanych w ramach świadczonych czynności. Jest to istotny zapis, ponieważ ilość godzin oraz otrzymane wynagrodzenie za dany okres czasu musi być zgodne z zachowaniem obowiązującej stawki minimalnej. W przepisach nie zostało sprecyzowane jak ma wyglądać potwierdzenie ilości przepracowanych godzin oraz w jaki sposób zleceniobiorca ma ja dostarczać, więc wszystko zależy od treści umowy.

Przykładowy zapis w umowie może brzmieć:

,,Potwierdzeniem wykonywania czynności określonych w §1 niniejszej umowy jest oświadczenie o przepracowanych godzinach umowy zlecenia, której wzór stanowi załącznik nr 1 do umowy.

Oświadczenie, o którym mowa:

● jest wypełniane przez Zleceniobiorcę, a akceptowane przez Zleceniodawcę i obejmuje okres miesiąca kalendarzowego,

● dostarczane jest Zleceniodawcy przez Zleceniobiorcę najpóźniej do godz. 16.00 ostatniego dnia roboczego miesiąca, którego dotyczy,

● dane zawarte w w/w oświadczeniu podlegają kontroli. W razie wątpliwości odnoszących się do informacji w nim wykazanych, Zleceniobiorca zobowiązany jest do ich wyjaśnienia w każdym przypadku, kiedy zażąda tego Zleceniodawca“.

Wzór oświadczenia o przepracowanych godzinach do pobrania:

Jakich zapisów unikać w umowie zlecenie

Przede wszystkim należy pamiętać o prawidłowej terminologii przewidzianej dla umów zleceń. Używanie w treści umowy określeń tj.: pracownik, czy pracodawca może rodzić domniemanie stosunku pracy, a w sytuacji, gdy czynności opisane w umowie zlecenie noszą znamiona umowy o pracę, może to być przysłowiowy gódź do trumny. Jednak nie tylko na terminologię należy zwrócić szczególną uwagę, a także należy unikać następujących zapisów:

• zbyt ogólnego nakreślenia zakresu czynności,
• określenie stanowiska pracy,
• nakazanie gotowości do świadczenia pracy,
• nakazanie wykonywania poleceń zleceniobiorcy,
• określenie wymiaru czasu pracy w nawiązaniu do art. 129 Kodeksu pracy,
• określenie w umowie przywilejów wynikających z kodeksu pracy (np. płatny urlop, wynagrodzenie za czas choroby, prawo do odprawy itp.).

Odpowiedzialność odszkodowawcza zleceniobiorcy

Odpowiedzialność z tytułu wyrządzonych szkód w ramach umowy zlecenia można podzielić na dwie kategorie:

• z tytułu nienależytego wykonania umowy, zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego,
• z tytułu zawinionego działania, zgodnie  art. 415 Kodeksu cywilnego.

W sytuacji gdy zleceniodawca poniósł szkodę w wyniku świadomego działania zleceniobiorcy, może go obciążyć kosztami naprawienia powstałej szkody w jej pełnej wysokości. Jednak aby to zrobić, muszą zaistnieć przesłanki uzasadniające, tj: wina zleceniobiorcy, faktyczna szkoda powstała w określonej wysokości oraz możliwość udowodnienia wystąpienia związku przyczynowo-skutkowego między spowodowaną szkodą, a winą zleceniobiorcy. Ciężar udowodnienia w takiej sytuacji ciąży na zleceniodawcy. Natomiast, gdy zleceniobiorca jest w stanie udowodnić, że nie ponosi winy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zlecenia, które nastąpiło nie z jego winy, jest uwolniony z odpowiedzialności odszkodowawczej.

O wypowiedzeniu umowy zlecenie dowiesz się tutaj:

Podstawa prawna: 

art. 734-751 Kodeksu cywilnego
wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 2017 r., sygn. akt: I PK 176/16
art. 471 Kodeksu cywilnego
art. 415 Kodeksu cywilnego